Diagnostyka neuroboreliozy – oznaczanie wewnątrzoponowej syntezy testem blot

Wstęp

Diagnostyka neuroboreliozy opiera się m.in. na wyliczeniu współczynnika wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał anty-Borrelia (CSQ_rel.). Badanie to włączone jest oficjalnie w kryteria rozpoznania neuroboreliozy. Wyliczenie wskaźnika wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał wiąże się z pobraniem dwóch próbek – płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) i surowicy. Ważne, aby obie próbki pobrane były tego samego dnia (najlepiej w przeciągu 1 godziny). Następnie oznacza się:

• specyficzne przeciwciała anty-Borrelia w PMR (IgG lub IgM) metodą ELISA
• specyficzne przeciwciała anty-Borrelia w surowicy (IgG lub IgM) metodą ELISA
• całkowity poziom przeciwciał danej klasy (IgG lub IgM) w PMR
• całkowity poziom przeciwciał danej klasy (IgG lub IgM) w surowicy
• poziom albumin w PMR
• poziom albumin w surowicy.

Na podstawie uzyskanych wyników wylicza się współczynnik CSQ_rel., którego wartość powyżej 1,5 może wskazywać na wewnątrzoponową syntezę przeciwciał anty-Borrelia. Od niedawna narzędziem alternatywnym jest również metoda Blot.

Wykorzystanie testu Blot do oceny wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał anty-Borrelia

Testy Blot (nazywane często Western-blot) w diagnostyce boreliozy używane są powszechnie jako testy potwierdzenia. Ich zadaniem jest ustalenie swoistości antygenowej przeciwciał obecnych w surowicy pacjenta. Powinny być wykonane w przypadku uzyskania dodatniego wyniku metodą przesiewową ELISA.

Od pewnego czasu służą również do badania przeciwciał anty-Borrelia w płynie mózgowo-rdzeniowego w przypadku podejrzenia neuroboreliozy. W celu oceny wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał anty-Borrelia badanie należy wykonać równolegle w dwóch próbkach: w surowicy i w PMR. Zaleca się 4-krotne rozcieńczenie PMR (250 µl płynu mózgowo-rdzeniowego + 750 µl buforu do rozcieńczania). Rozcieńczenie surowicy powinno być obliczone indywidualnie dla każdego pacjenta na podstawie albumin i całkowitego poziomu immunoglobulin IgM lub IgG w PMR i surowicy. Obliczeń dokonuje się w programie komputerowym (rys. 1).

Rys. 1. Wyliczenie optymalnego rozcieńczenia surowicy

Do programu zostają wprowadzone wartości (mg/l):

• stężenie całkowitego IgG (lub IgM) w surowicy
• stężenie całkowitego IgG (lub IgM) w PMR
• stężenie albumin w surowicy
• stężenie albumin w PMR.

Program na podstawie wpisanych wartości automatycznie oblicza współczynniki: CSQ_całk.IgG, CSQ_Alb., CSQ_Lim., oraz odpowiednie rozcieńczenie surowicy. Dodatkowo podaje objętości surowicy i buforu uniwersalnego, jakich należy użyć do otrzymania wyliczonego rozcieńczenia surowicy.

Interpretacja wyniku

Interpretacji wyniku dokonuje się na podstawie porównania liczby i intensywności wybarwionych prążków antygenowych w surowicy i PMR (rys. 2):

1. Jeżeli liczba prążków antygenowych w PMR jest większa niż liczba prążków antygenowych w surowicy − wykryto wewnątrzoponową syntezę przeciwciał anty-Borrelia.
2. Jeżeli liczba prążków antygenowych w PMR jest równa liczbie prążków antygenowych w surowicy lub mniejsza − program automatycznie porówna intensywność prążków współistniejących.
3. Jeżeli intensywność prążków antygenowych w PMR jest większa (min. 1,5 raza) niż intensywność prążków antygenowych w surowicy − wykryto wewnątrzoponową syntezę przeciwciał anty-Borrelia.
4. Jeżeli zarówno liczba, jak i intensywność prążków antygenowych w PMR jest równa liczbie i intensywności prążków antygenowych w surowicy lub mniejsza − nie potwierdzono produkcji specyficznych przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym.

Rys. 2. Porównanie liczby i intensywności prążków antygenowych w PMR i surowicy

Podsumowanie

Diagnostyka laboratoryjna neuroboreliozy zakłada m.in. ocenę wewnątrzoponowej produkcji specyficznych przeciwciał anty-Borrelia. Do niedawna jedyną metodą było matematyczne wyliczenie tzw. współczynnika wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał anty-Borrelia (CSQ_rel.). Wartość CSQ_rel. powyżej 1,5 pozwala podejrzewać intratekalną syntezę. Obecnie metodą alternatywną jest test Blot. Analizując liczbę i intensywność wybarwionych prążków antygenowych w PMR i surowicy, można określić, czy przeciwciała anty-Borrelia są syntetyzowane wewnątrzoponowo.